Zastanawiałem się do czego można porównać mechanizm, który dotyka większości ludzi i wywiera znaczący wpływ na ich życie (prywatne jak i zawodowe).
Zaskakująco doszukałem się analogii w systemie wywierania wpływu jaką jeszcze do niedawna stosowano prawie w każdej firmie. Dobitnie opisuje to jeden z mentorów polskiego biznesu, prof. Blikle (zerknij na jego bloga: moznainaczej.com.pl)
Jego obserwacje zawarte w publikowanych „Doktynach jakości” (pierwsza jest dostępna publicznie tutaj) opisują modele zarządzania organizacjami XXI-wieku.
Okazuje się, że zgodnie z wizją Blikle (który w swojej firmie wdrażał już TQM od 1996 roku) coraz częściej zaobserwować moża wiele cech organizacji turkusowych w najwiekszych obecnie korporacjach , które publikując strategię , wizję, misję podkreślają, że zysk nie jest najważniejszym celem firmy. Oczywiście jest potrzebny, aby firma rosła, aby mogła inwestować, ale nie musi być celem. Paradoksalnie, firmy, które stawiają sobie inne cele, bardziej godnościowe (ESG – zrównoważony rozwój, odpowiedzialność społeczna, dbanie o przyszłość planety, zapewnienie korpo-ładu) dominują na rynku.
Nieustanne dążenie do maksymalizowania zysku bez żadnego opamiętania ma swoje niezdrowe konsekwencje.
Prymitywne systemy premiowania pracowników polegające na dawaniu „marchewki” jeśli osiągasz postawiony TARGET oraz „kije” jako konsekwencje , kiedy Ci się nie udaje zaspokoić oczekiwań swojego szefa. I tutaj po kilku iteracjach także dochodzi do niezdrowych konsekwencji. Otóż , marchewka staje się kijem. Co to znaczy?
Kiedy po raz pierwszy przysłowiowy JAN dostał premię (marchewkę) to przez chwilę czuje się świetnie: zadowolony z siebie, dumny, szczęśliwy, może sobie teraz pozwolić na więcej.
Reszta zespołu, szczególnie Ci którzy nie dostali premii, już nie są tak pozytywni. Co gorsza, przy kolejnej iteracji systemu , jeśli nasz przykładowy bohater JAN nie zdołał osiągnąć TARGET-u, nie otrzyma marchewki i w efekcie poczuje się , że został ukarany (kijem) a przecież nic złego nie zrobił. To , że jego kolega z zespołu w tym miesiącu dostał „jego” premię (marchewkę) rozpoznaje jako wielką niesprawiedliwość. Przecież to nie jego wina, że zewnętrzne okoliczności były niesprzyjające , dlaczego on jest teraz ukarany? Takie mechanizmy w końcu sprzyjają niezdrowej rywalizacji, zawiści, tworzeniu konfliktów i ciągłych pretensji.
Większość ludzi musi pracować, żeby normalnie żyć. Niekiedy jednak dochodzi do tego, że żyją aby tylko pracować.
Ale dlaczego właściwie o tym tu piszę w odniesieniu do mechanizmu , który dotyczy większości ludzi. Jaki to jest mechanizm? Nie chodziło tu o systemy motywacji z pomarańczowych organizacji (na marginesie: ponoć takich dużych korporacji w Polsce jest ok 4000).
Wszyscy ludzie muszą jeść , żeby żyć. Gorzej jeśli czasem żyją, aby jeść
Często słyszę ostatnio o wszechobecnym celowym uzależnianiu ludzi od cukru. Komu na tym zależy? Ano to jest właśnie jeden ze sposobów zwiększania zysków producentów żywności (tej przetworzonej). Domyślam się, że są to organizacje pomarańczowe w których dominuje system „kijo-marchewki”. Zatem cel uświęca środki!
Ubiegłoroczne badania organizacji American Heart Association (AHA) wykazały przeciętny Amerykanin spożywa dziennie 17 łyżeczek cukru dodanego do posiłków. Warto tutaj zaznaczyć, że AHA zaleca spożywanie zaledwie sześciu do dziewięciu łyżeczek dodatku cukru dziennie, odpowiednio dla kobiet i mężczyzn.
Nadmierne spożycie cukru wiąże się z szeregiem różnych schorzeń, w tym cukrzycą typu 2, chorobami serca, niektórymi rodzajami nowotworów i otyłością. Ale co możemy zrobić, aby powstrzymać naszą nienasyconą ochotę na słodycze?
Odpowiedź mogą znaleźć naukowcy z Singapurskiego Uniwersytetu Technologicznego Nanyang (NTU).
W niedawnym badaniu opublikowanym w czasopiśmie Nature Scientific Reports zespół odkrył, że osoby, które oglądały wciągające filmy przedstawiające inne osoby jedzące słodycze, same spożywały mniej słodyczy.
W badaniu połowa z 317 uczestników – w wieku od 21 do 28 lat – otrzymała gogle VR i pokazano im wciągające filmy 360 stopni przedstawiające ludzi jedzących słodycze. Drugiej połowie uczestników pokazano film przedstawiający wkładanie monety do pralki.
Obu grupom pokazano swoje filmy 30 razy.
Po tym wciągającym doświadczeniu obu grupom zaproponowano słodycze, a ci, którzy oglądali immersyjne doświadczenie jedzenia, zjedli około jedną trzecią mniej niż ci, którzy oglądali monetę w pralni.
„Nasze odkrycia sugerują, że oglądanie immersyjnych filmów o jedzeniu może być sposobem na wywołanie uczucia sytości i zmniejszenie ilości jedzenia spożywanego po obejrzeniu” – stwierdził w oświadczeniu główny autor badania, Benjamin Li Junting. „Może to być pomocne dla osób, które chcą ograniczyć swój apetyt lub poradzić sobie z kompulsywnymi zachowaniami żywieniowymi”.
Powtórzenie eksperymentu z unoszącym się w tle zapachem batoników czekoladowych spowodowało, że uczestnicy zmniejszyli spożycie słodyczy o dodatkowe 11 procent.
„Wąchanie czekolady miało podobny efekt uzależniający, jak obserwowanie ludzi spożywających czekoladę i zmniejszało ochotę uczestników na słodycze” – stwierdziła Li. „Nasze badanie wykazało, że narażenie na sygnały zapachowe żywności obok wizualnych wskazówek dotyczących jedzenia może prowadzić do stymulacji sensorycznej podczas smakowania jedzenia”.
Ponieważ w naszym badaniu testowaliśmy tylko zapach czekolady, chcielibyśmy sprawdzić, czy wyniki mogą być inne w przypadku innych rodzajów zapachów, na przykład zapachów pikantnych, takich jak czosnek, lub zapachów tłustych potraw, takich jak frytki” – współautorka – oświadczył Lee Hui Min. „Powstaje również pytanie, czy długość ekspozycji na zapach będzie miała większy wpływ i czy skutki przyzwyczajenia wynikające z oglądania filmów 360 stopni będą się utrzymywać w miarę upływu czasu”.
Ale o co właściwie tutaj chodzi? Do brzegu!
Można zauważyć, że zarówno uzależnienie od słodyczy, jak i styl motywacji (kijo-marchewką) w organizacjach pomarańczowych mają pewne wspólne cechy, takie jak:
- dążenie do krótkotrwałej przyjemności i zaspokojenia potrzeb
- uzależnienie od bodźców zewnętrznych, takich jak cukier czy nagrody
- podatność na wpływ biochemii mózgu, która reguluje poziom dopaminy
- ryzyko wystąpienia negatywnych skutków dla zdrowia fizycznego i psychicznego (kortyzol od stresu i kortyzol od neutralizacji glukozy wyrzutem insuliny)
Jednak po dłuższym namyśle są też istotne różnice, takie jak:
- uzależnienie od słodyczy jest zwykle uważane za niepożądane i szkodliwe (przynajmniej przez świadomych konsumentów , bo nie przez producenta żywności) , podczas gdy styl motywacji w organizacjach pomarańczowych bywał często postrzegany jako pozytywny i korzystny (szczególnie przez beneficjentów działalności korporacji)
- uzależnienie od słodyczy dotyczy głównie sfery osobistej i emocjonalnej, podczas gdy styl motywacji w organizacjach pomarańczowych dotyczy głównie sfery zawodowej i racjonalnej
- uzależnienie od słodyczy jest trudne do przezwyciężenia i wymaga zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia, podczas gdy styl motywacji w organizacjach pomarańczowych jest chyba łatwiejszy do zmiany i dostosowania do sytuacji i potrzeb
Podsumowując, można powiedzieć, że analogia uzależnienia od słodyczy a stylu motywacji w organizacjach pomarańczowych jest częściowo prawdziwa, ale nie do końca trafna. Obie sytuacje mają pewne podobieństwa. Tylko upraszczając tak złożone zjawiska społeczne i psychologiczne można pokusić się do takiego skojarzenia. Pewnie każdy przypadek jest indywidualny i wymaga osobnej analizy i oceny.
Niemniej jednak, obecne algorytmy AI działają właśnie bardzo podobnie do mojej logiki. Poszukiwanie analogii w zależnościach i przenoszenie podobnych algorytmów na całkiem inne obszary.
PAWEŁ KUROWSKI 
Dodaj komentarz